به گزارش شبکه خبری اقتصادوتجارت ، صنعت عناصر نادر خاکی به عنوان یکی از حوزه‌های راهبردی در اقتصاد جهانی، نقش مهمی در توسعه فناوری‌های پیشرفته ایفا می‌کند. ایران که دارای ذخایر غنی این عناصر است، طی سال‌های اخیر گام‌های مهمی در راستای بومی‌سازی دانش فرآوری و استحصال آن برداشته است. در نشست خبری شرکت «تجلی»، مدیران این شرکت از موفقیت در تولید اکسیدهای عناصر نادر خاکی خبر دادند و بر اهمیت این پیشرفت در افزایش ارزش افزوده و توسعه صنعتی کشور تأکید کردند.
دستیابی به دانش تولید اکسیدهای عناصر نادر خاکی
دکتر مرتضی علی‌اکبری، مدیرعامل شرکت «تجلی توسعه معادن و فلزات»، در این نشست خبری اعلام کرد: ایران توانسته است با همکاری شرکت‌های دانش‌بنیان، دانش تولید اکسیدهای عناصر نادر خاکی را به دست آورد. این موفقیت که با تلاش جوانان نخبه و مشارکت شرکت آرس محقق شده، جایگاه ایران را در میان کشورهای پیشرفته این صنعت تثبیت می‌کند.
وی با اشاره به حمایت‌های دکتر اردشیر سعدمحمدی، مدیرعامل هلدینگ «ومعادن»، اظهار داشت: این دستاورد نتیجه حمایت‌های مستمر سهامداران و تلاش متخصصان داخلی است. بدون این حمایت‌ها، امکان تحقق چنین موفقیتی وجود نداشت.
به گفته دکتر علی‌اکبری، ایران نه‌تنها دارای ذخایر غنی عناصر نادر خاکی است، بلکه با توسعه فناوری‌های فرآوری، توانایی استحصال این مواد ارزشمند را نیز به دست آورده است. بررسی‌های انجام‌شده نشان می‌دهد که حتی در باطله‌های سنگ آهن نیز مقادیر قابل‌توجهی از این عناصر وجود دارد که قابلیت بهره‌برداری دارند.
نقش کلیدی دانش فنی و برنامه‌های توسعه‌ای
مدیرعامل شرکت تجلی از نقش افراد کلیدی در این موفقیت تقدیر کرد و گفت: دکتر افصحی و برادرش توانستند با پشتکار و دانش فنی خود، فناوری فرآوری این عناصر را توسعه دهند. همچنین مهندس صادقی با طراحی دستگاه‌های خط تولید نیمه‌صنعتی منازیت، سهم مهمی در این موفقیت داشته است.
دکتر علی‌اکبری با اشاره به فرآیند تولید، افزود: در ابتدا، دو معدن در استان یزد تحت اکتشاف قرار گرفت و نمونه‌های آزمایشگاهی کنسانتره منازیت تولید شد. سپس برای مدیریت ریسک، تولید آزمایشگاهی نمک‌ها و اکسیدهای عناصر نادر خاکی انجام شد و در نهایت، موفق به تولید اکسیدهایی با خلوص بالای ۹۹ درصد شدیم.
وی همچنین از برنامه‌ریزی برای احداث کارخانه تولید انبوه این محصولات خبر داد و گفت: با حمایت‌های دکتر سعدمحمدی، به زودی کارخانه‌ای مجهز راه‌اندازی خواهد شد که علاوه بر تأمین نیاز داخلی، بخش عمده‌ای از تولیدات آن به صادرات اختصاص خواهد یافت.
به گفته مدیرعامل شرکت تجلی، این عناصر در صنایعی مانند تجهیزات الکترونیکی، انرژی‌های تجدیدپذیر، فناوری‌های پزشکی، ارتباطات نوری و تولید انواع لیزر و باتری‌ها کاربرد دارند. وی تأکید کرد که با افزایش تقاضای جهانی، توسعه این صنعت در ایران می‌تواند سهم بسزایی در اقتصاد کشور ایفا کند.
وی با اشاره به ارزش اقتصادی این محصولات، گفت: میانگین قیمت جهانی اکسیدهای عناصر نادر خاکی حدود ۱۶ هزار دلار به ازای هر تن است. برخی از این عناصر، مانند اکسید لوتوتیوم، با قیمت ۷۲۸ هزار دلار به ازای هر تن، جزو گران‌ترین مواد معدنی جهان محسوب می‌شوند.
ایران در جمع تولیدکنندگان بزرگ عناصر نادر خاکی
در ادامه این نشست، دکتر اردشیر سعدمحمدی، مدیرعامل هلدینگ «ومعادن»، از آغاز تولید پایلوت عناصر نادر خاکی در شهرک صنعتی عباس‌آباد خبر داد. وی بر اهمیت سرمایه‌گذاری در این حوزه برای افزایش ارزش افزوده اقتصادی کشور تأکید کرد و گفت: سرمایه‌گذاری در صنایع هایتک، در مقایسه با صنایع معمولی، ارزش افزوده بیشتری ایجاد می‌کند. تأمین مواد اولیه این صنایع، مانند عناصر نادر خاکی، اهمیت استراتژیک دارد.
سعدمحمدی با اشاره به کاربردهای گسترده این عناصر در صنایع پیشرفته، تصریح کرد: این عناصر در تولید نیمه‌هادی‌ها، باتری‌های پیشرفته، توربین‌های بادی و تجهیزات نظامی نقش حیاتی دارند. توسعه توانایی ایران در این حوزه، کشور را در جایگاه یک تولیدکننده مهم جهانی قرار خواهد داد.
وی ضمن قدردانی از همکاری دانشگاه‌های شهید بهشتی و یزد در این پروژه، خاطرنشان کرد: در آینده نزدیک، بازدیدی از پایلوت تولید عناصر نادر خاکی در شهرک صنعتی عباس‌آباد انجام خواهد شد. در این بازدید، نمونه‌هایی از محصولات تولیدی ارائه می‌شود تا اهمیت این دستاورد بیش از پیش مشخص شود.
چشم‌انداز جهانی و موقعیت ایران در بازار عناصر نادر خاکی
دکتر سعدمحمدی با اشاره به تفاوت روشهای جداسازی این عناصر، توضیح داد: در گذشته، تنها چند عنصر نادر خاکی به‌صورت محدود استخراج و جداسازی می‌شد، اما با فناوری‌های جدید، امکان تفکیک تمامی ۱۷ عنصر نادر خاکی با خلوص بالا فراهم شده است. این روش نه‌تنها راندمان فرآیند را افزایش داده، بلکه از نظر اقتصادی نیز مقرون‌به‌صرفه است.
وی با اشاره به جایگاه جهانی ایران در ذخایر عناصر نادر خاکی، افزود: چین با ۴۴ میلیون تن ذخیره و ۲۴۰ هزار تن استخراج سالانه، بزرگ‌ترین تولیدکننده این عناصر در جهان است. کشورهای ویتنام، آمریکا، روسیه و استرالیا نیز سرمایه‌گذاری‌های گسترده‌ای در این حوزه انجام داده‌اند. برآوردها نشان می‌دهد که ایران دارای حدود ۱۲۵ میلیون تن ذخیره عناصر نادر خاکی است و می‌تواند در آینده به یکی از تولیدکنندگان اصلی این مواد تبدیل شود.
در پایان، مدیرعامل «ومعادن» تأکید کرد که با بهره‌گیری از توان داخلی و فناوری‌های نوین، ایران می‌تواند جایگاه خود را در این صنعت تثبیت کرده و نقش پررنگ‌تری در بازار جهانی ایفا کند.
لازم به ذکر است، دستیابی ایران به دانش تولید اکسیدهای عناصر نادر خاکی، نقطه عطفی در توسعه صنعت معدن کشور محسوب می‌شود. با سرمایه‌گذاری در این حوزه و بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، ایران می‌تواند ضمن تأمین نیاز داخلی، به یکی از بازیگران کلیدی این صنعت در سطح جهانی تبدیل شود. گام‌های بلند شرکت «تجلی» و حمایت‌های هلدینگ «ومعادن» نشان‌دهنده عزم جدی کشور برای ورود به زنجیره ارزش عناصر نادر خاکی و افزایش سهم در بازارهای بین‌المللی است.
