به گزارش شبکه خبری اقتصادوتجارت : صنعت فولاد ایران در دهه‌های اخیر همواره به‌عنوان موتور محرک توسعه صنعتی شناخته شده است. این صنعت ضمن ایجاد اشتغال و ارزآوری، نقشی کلیدی در رشد اقتصادی کشور ایفا کرده و توانسته ایران را در جایگاه دهمین تولیدکننده بزرگ فولاد جهان قرار دهد. بااین‌حال، محدودیت‌های زیرساختی در حوزه انرژی، فشارهای اجتماعی ناشی از برداشت‌های نادرست درباره مصرف آب و برق، و سیاست‌های اقتصادی ناکارآمد، مسیر توسعه پایدار فولاد را با موانعی جدی روبه‌رو کرده است. نشست اخیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، بستری برای طرح این دغدغه‌ها و تبیین واقعیت‌های مغفول‌مانده این صنعت بود.
چالش انرژی و زیرساخت‌های ناتمام
دکتر بهرام سبحانی، رئیس هیئت‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، با اشاره به مشکلات انرژی در این صنعت، تأکید کرد: اگر واحدهای فولادی خود به احداث نیروگاه اختصاصی اقدام کنند، انگیزه تولید و سرمایه‌گذاری تقویت خواهد شد.
وی افزود: «در شرایطی که ظرفیت تولید فولاد کشور طی سال‌های اخیر رشد کرده و به هدف ۵۵ میلیون تن نزدیک شده‌ایم، زیرساخت‌هایی که باید توسط دولت فراهم می‌شد، عقب مانده است.»
به گفته سبحانی، تجربه محدودیت‌های برق در سال‌های اخیر نشان داد که شرکت‌های فولادی ناچار شده‌اند برنامه تعمیرات و توقف‌های خود را به‌گونه‌ای تنظیم کنند که در فصل تابستان با کمبود انرژی مواجه نشوند.
وی تأکید کرد: «متوسط رشد تولید فولاد در دو دهه گذشته حدود ۷ درصد بوده، اما محدودیت‌های زیرساختی باعث شده این رشد در برخی سال‌ها کاهش پیدا کند.»
پروژه انتقال آب؛ هزینه یا ضرورت؟
یکی از موضوعات مهم نشست، پرسش خبرنگاران درباره پروژه انتقال آب از خلیج فارس به معادن و صنایع فلات مرکزی بود. سبحانی در این باره توضیح داد: «انتقال آب به معادن گل‌گهر، چادرملو و مس شهربابک، گرچه هزینه‌بر بوده، اما مانع فشار بر منابع آب زیرزمینی و آب شرب مردم شده است. اگر قرار بود سنگ‌آهن برای تولید فولاد به مناطق ساحلی منتقل شود، هزینه‌ها به‌مراتب بیشتر بود.»
وی افزود: مشارکت برخی استانها در این پروژه از جمله اصفهان، بیانگر ضرورت تأمین آب پایدار برای آینده صنایع است. با وجود انتقادها نسبت به قیمت بالای آب انتقالی، این پروژه به اعتقاد او از نظر اقتصادی توجیه‌پذیر بوده و مانع تعطیلی صنایع در مناطق کم‌آب شده است.
حرکت به‌سوی فناوری‌های نوین
رئیس هیئت‌مدیره انجمن فولاد همچنین با اشاره به موضوع فناوری‌های نوین، اظهار داشت: «صنعت فولاد ناگزیر است به سمت استفاده از فناوری‌های هوشمند مانند اتوماسیون و هوش مصنوعی حرکت کند. شرکت‌های بزرگ فولادی کشور هم‌اکنون در این مسیر گام برداشته‌اند و این روند می‌تواند به کاهش هزینه‌ها و افزایش بهره‌وری منجر شود.»
مطالبه «جایزه فولاد سبز»
رسول خلیفه‌سلطانی، دبیر انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران، در این نشست با تأکید بر مزیت‌های فناورانه کشور در تولید آهن اسفنجی، گفت: «ایران بزرگ‌ترین تولیدکننده آهن اسفنجی جهان است و بیش از ۷۰ درصد فولاد کشور از این طریق تولید می‌شود. این روش در مقایسه با تولید از طریق کوره بلند، میزان انتشار دی‌اکسیدکربن را به نصف کاهش می‌دهد. بنابراین، ایران شایسته دریافت جایزه جهانی فولاد سبز است.»
وی با رد ادعاهای نادرست درباره مصرف انرژی در صنعت فولاد، اظهار داشت: «این صنعت تنها ۵ درصد برق و ۷ درصد گاز کشور را مصرف می‌کند. در مقابل، مزایای بزرگی مانند اشتغال‌زایی، ارزآوری و رشد تکنولوژیک برای کشور به همراه دارد. حقیقت این است که فولاد ایران حدود سه‌چهارم برق مصرفی خود را تولید می‌کند و مصرف آب آن نیز مطابق استانداردهای جهانی تحت نظارت دقیق است.»
نقد برداشت‌های اشتباه از مصرف آب
در ادامه، احسان دشتیانه، مدیرعامل صبا فولاد خلیج فارس، با انتقاد از نگاه عمومی نسبت به مصرف آب در صنعت فولاد گفت: «صنعت تنها ۳.۳ درصد از آب کشور را مصرف می‌کند، در حالی که سهم بخش خانگی حدود ۸ درصد و سهم بخش کشاورزی به‌مراتب بیشتر است.»
وی افزود: «مصرف بی‌رویه در کشاورزی سنتی، فشار اصلی بر منابع آبی کشور را ایجاد کرده است. به‌عنوان مثال، مصرف آب در کشت یونجه معادل کل مصرف برخی صنایع است و کشت برنج در مناطق کم‌آب مانند اصفهان شش برابر میانگین جهانی آب مصرف می‌کند. در مقابل، برخی صنایع فولادی با بهینه‌سازی مصرف توانسته‌اند بهره‌وری خود را چند برابر کنند.»
هشدار درباره افت سودآوری
دشتیانه همچنین با اشاره به روند سودآوری صنعت فولاد، بیان کرد: «آمارها نشان می‌دهد که سودآوری در سه‌ماهه اخیر نسبت به شش‌ماهه گذشته کاهش یافته است. این روند زنگ خطری جدی برای صنعت است و اگر سیاست‌های کلان و استراتژیک در کشور بازنگری نشود، تبعات اقتصادی سنگینی در انتظار خواهد بود.»
نشست هیئت‌مدیره انجمن تولیدکنندگان فولاد ایران نشان داد که این صنعت در شرایطی دوگانه قرار دارد؛ از یک‌سو با محدودیت‌های انرژی، آب و سیاست‌گذاری‌های ناکارآمد دست و پنجه نرم می‌کند و از سوی دیگر، به‌واسطه مزیت‌های فناورانه و جایگاه جهانی خود، فرصت‌های بزرگی پیش‌روی آن است. تبیین درست واقعیت‌ها برای جامعه و تصمیم‌گیران، شرط لازم برای تداوم نقش صنعت فولاد در اقتصاد ایران است. اگرچه انتقادها به سیاست‌های موجود جدی است، اما فعالان این صنعت همچنان بر ضرورت حرکت به‌سوی فناوری‌های نوین، توسعه پایدار و بهره‌وری بیشتر تأکید دارند.
