مرکز ناباروری جهاد دانشگاهی اردبیل مثل سایر مراکز درمان ناباروری تجربه‌های ناب از شیرین کردن زندگی خانواده‌هایی داشته که سال‌ها در انتظار شنیدن خنده‌های فرزندشان در خانه داشته و حالا مدیراین مرکز تلاش کرده به چالش‌های پیش روی خانواده برای فرزندآوری بپردازد، از جمله آنکه فرزندآوری به روش رحم اجاره‌ای در سال‌های اخیر با استقبال روبرو شده و در عین حال دردسر‌هایی همچون پرداخت هزینه قراردادهای ۷۰ تا ۱۰۰ میلیون تومانی را برای خانواده‌های متقاضی به همراه داشته است.
دکتر رویا گسیلی، مدیر مرکز درمان ناباروری قفقاز جهاددانشگاهی اردبیل به آمارهای عجیب قرارداد رحم اجاره‌ای بین ۷۰ تا ۱۰۰ میلیون تومان، اشاره و خاطرنشان کرد: در پنج سال اخیر در مرکز درمان ناباروری اردبیل، این روش یکی از راه‌های فرزندآوری مطرح بوده و در زنانی که مشکل تخمک داشته با عمل لقاح مصنوعی، انتقال جنین به رحم اجاره‌ای انجام می‌شود. البته در کنار هزینه اولیه طرح شده در قرارداد از بابت هزینه خورد و خوراک و تامین نیازهای روزانه، مبلغی نیز به مادر حامل پرداخت می‌شود تا نگهداری ۹ ماهه جنین به انجام برسد.
وی در مورد شرایط رحم اجاره‌ای ادامه داد: هرچند این پروسه مشکلات خاص خود و دردسر‌های متعددی را به همراه دارد، اما در سال‌های اخیر با استقبال برخی از زوجین نیز روبرو شده است. اخیرا مشکل ثبت اطلاعات این کودکان در شناسنامه‌ها به نام پدر و مادر اصلی رفع شده و نوزاد به محض به دنیا آمدن به اسم پدر و مادر واقعی، ثبت و شناسنامه او صادر می‌شود.
مدیر مرکز درمان ناباروری قفقاز جهاددانشگاهی اردبیل خاطرنشان کرد: در ۱۰ سال فعالیت مرکز ناباروری جهاد دانشگاهی اردبیل برای ۳۷ هزار زوج نابارور پرونده درمانی تشکیل شده است. بیش از ۱۸۰۰ مورد تست مثبت بارداری در این مرکز به ثبت رسیده و ۹۰ درصد مراجعین صاحب فرزند شدند.
بیشترین مراجعه کننده به مرکز از شهرستان‌های پارس‌آباد، گرمی، آستارا و خلخال
وی خاطرنشان کرد: بیشترین مراجعه کننده به این مرکز از شهرستان‌های پارس‌آباد، گرمی، آستارا و خلخال بوده و قبل از شیوع کرونا نیز از کشور آذربایجان زوجین متعددی برای درمان ناباروری به این مرکز مراجعه کردند.
مدیر مرکز درمان ناباروری قفقاز جهاددانشگاهی اردبیل به هزینه‌های درمانی ناباروری به ویژه تجویز دارو‌های متعدد اشاره کرد و گفت: در صورت داشتن بیمه تکمیلی از سوی زوجین عمده هزینه‌ها از طریق بیمه‌های تکمیلی پرداخت می‌شود و برای سایر بیمه‌ها نیز ۲۰ تا ۳۰ درصد هزینه‌ها از طریق پوشش بیمه‌ای پرداخت و مابقی بین یک تا دو میلیون تومان از طریق بیماران تامین می‌شود.
در مرکز اردبیل ۹۰ درصد هزینه‌ها از طریق دولت پرداخت می‌شود
گسیلی در مورد هزینه عمل آی‌وی‌اف تصریح کرد: دولت طرح حمایت از زوجین نابارور را چند سالی است آغاز کرده و در مرکز اردبیل نیز ۹۰ درصد هزینه‌ها از طریق دولت، پرداخت و زوجین نابارور تنها ۱۰ درصد هزینه اعمال جراحی و جنین‌شناسی و سایر اعمال مربوط به باروری را انجام می‌دهند.
وی با اشاره به شرایط زوجین نابارور بیان کرد: اگر زن و شوهری بعد از یک سال بدون پیشگیری و محافظت صاحب فرزند نشوند براساس تعاریف جهانی نازا به حساب می‌آیند که بهتر است زوجین قبل از رسیدن به سن ۳۵ سال برای درمان ناباروری اقدام کنند که البته این شرایط سنی منوط به سابقه جراحی تخمدان، عفونت‌های احتمالی و کیست‌هاست که در بین زنان شایع‌تر است.
مدیر مرکز درمان ناباروری قفقاز جهاددانشگاهی اردبیل علل متعدد نازایی و بررسی‌های انجام شده در این زمینه در سطح استان را یادآور شد و گفت: ما تلاش می‌کنیم با بررسی دقیق، علل و عوامل ناباروری را با راهکار‌های مختلف درمان کنیم که البته در برخی از موارد که سن خانم‌ها بالا رفته و مردان نیز دچار اختلالات شایع می‌شوند این فرآیند با مشکلاتی روبرو می‌شود.
بارداری قبل از رسیدن به سن ۳۵ سالگی به صورت جدی پیگیری شود
گسیلی افزود: افزایش سن یکی از عوامل اصلی در کاهش بارداری است که ما به زنان و مردان توصیه می‌کنیم قبل از رسیدن به سن ۳۵ سالگی به زنان در سن بیش از ۴۰ سالگی سخت و دشوار است.
اهدای جنین از سال ۸۲ در حال انجام است
گسیلی ادامه داد: اهدای جنین به معنای انتقال جنین‌های حاصل از عمل لقاح آزمایشگاهی با در نظر گرفتن شرایط شرعی و قانونی به رحم زنانی که مشکل ناباروری دارند، می‌باشد که از سال ۸۲ با تصویب مجلس این امر در حال انجام است.
وی تصریح کرد: در اهدای جنین قطعا سلامت جسمی، روحی و حتی ضریب هوشی افراد داوطلب مورد ارزیابی قرار می‌گیرد تا بدون مشکل اهدای جنین به زوجین نابارور به انجام برسد. البته برای دریافت کنندگان این جنین نیز آزمایش‌های بالینی و سلامت جسمی و روحی انجام شده و این روند به شکل قانونی به انجام می‌رسد.
وی در مورد درجه‌بندی جنین و تاثیرگذاری آن در عمل آی‌وی‌اف تصریح کرد: در آزمایشگاه جنین‌شناسی با میکروسکوپ‌های دقیق بررسی‌ها انجام شده و در سه ساختار خوب، متوسط و بی‌کیفیت اسپرم مورد بررسی قرار می‌گیرد. در آزمایشگاه جنین‌شناسی براساس ارزیابی‌های انجام شده فریز اسپرم با کیفیت بسیار خوب انجام می‌شود تا به تناسب تخمک‌های اهدایی زمینه باروری با موفقیت بیش از ۶۰ درصد به انجام برسد.
در گروه سنی بالای ۴۰ سال میزان باروری بسیار پایین است
گسیلی، سن را از عوامل مهم در حاملگی و درمان نازایی اعلام کرد و گفت: در گروه سنی بالای ۴۰ سال میزان باروری بسیار پائین است، ولی با استفاده از روش تخمک‌های اهدایی ما تا سن ۴۸ سالگی پذیرش زوجین را انجام می‌دهیم.
وی بیان کرد: دو روش آی‌وی‌اف و اکسی روش‌های موفقی برای درمان ناباروری در استان بوده و در گروه سنی بالای ۴۸ سال امکان ادامه سیکل درمانی وجود ندارد.
عوامل نازایی در مردان
مدیر مرکز درمان ناباروری قفقاز جهاددانشگاهی اردبیل اظهار کرد: در زنان فیبروم و بیماری‌های زمینه‌ای رحمی امکان درمان پایین‌تری دارند و شایع‌ترین علل نازایی مردان نیز واریکوسل و همچنین استعمال دخانیات در مردان، چاقی و بیماری‌های زمینه‌ای و ژنتیکی و ابتلا به سرطان به عدم موفقیت درمان ناباروری دامن زده است.
گسیلی خاطرنشان کرد: در صورت ابتلای زنان باردار به کرونا در سه ماهه اول احتمال سقط وجود دارد و در صورت عدم توجه به موازین بهداشتی در سه ماهه پایانی بارداری نیز باید مراقبت‌ها انجام شود تا خطر سقط و زایمان زودرس به حداقل برسد.
